Επιλογή Σελίδας

Σημεία Ενδιαφέροντος

η ελια στη λεσβο

Το κοινοτικό ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής Λέσβου – «Του Κοινού η Μηχανή»

​Στη Λεσβιακή ύπαιθρο οι εργασίες της ελαιοκαλλιέργειας και (κυρίως) της ελαιοσυλλογής  ξεκινούσαν (περίπου) από το Νοέμβριο και διαρκούσαν (περίπου) έως και το Μάιο κάθε χρόνου. Πολύ γνωστά ελαιοπαραγωγικά κέντρα ήταν οι περιοχές της Γέρας, του Πλωμαρίου, της Αγιάσου, του Μανταμάδου, της Αγίας Παρασκευής, αλλά και γενικότερα όλη η κεντρική και βορειοανατολική Λέσβος.

Τα πρώτα ατμοκίνητα ελαιοτριβεία (“μηχανές”) χτίστηκαν περί τη δεκαετία του 1870, ενώ ο αριθμός τους αυξανόταν συνεχώς μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα. Η τεχνολογία της χρήσης του ατμού, στον τομέα αυτό, επέτρεπε την άλεση μεγάλης ποσότητας ελαιοκάρπου και την ταχύρρυθμη παραγωγή ελαιόλαδου πολύ καλής ποιότητας.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα και έπειτα, άρχισαν να χτίζονται πολλά συνεταιριστικά ελαιοτριβεία. Τα περισσότερα ελαιοτριβεία προμηθεύονταν τα μηχανήματα τους είτε από την Αγγλία, είτε μέχρι το 1922, από το εργοστάσιο του Έλληνα Δ. Ισηγόνη, στη Σμύρνη.  Στα ατμοκίνητα ελαιοτριβεία απασχολούνταν αρκετοί ειδικευμένοι εργάτες, όπως: μηχανικοί, μπασκιτζήδες, θερμαστές, ζυγιστές, πετράδες για το σύστημα των ελαιόμυλων, δέτες για τους σάκους, αχθοφόροι κ.α.

Το Κοινοτικό Ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής Λέσβου θεμελιώθηκε το 1910, ήταν πρωτοβουλία των κατοίκων και των ομογενών της Αγίας Παρασκευής, γι’ αυτό και ονομάστηκε «Του Κοινού η Μηχανή». Ο πρώτος τεχνολογικός εξοπλισμός του, ήταν ατμοκίνητος και παραγγέλθηκε στη Σμύρνη, στα εργοστάσια του Δ. Ισηγόνη.

Ο σκοπός για τη δημιουργία του, ήταν η υποστήριξη (από τα έσοδα του) του κοινωνικού και εκπαιδευτικού έργου της κοινότητας Αγίας Παρασκευής (η κοινότητα πλήρωνε τα δίδακτρα φτωχών μαθητών, αγόραζε σχολικά βιβλία, φρόντιζε για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των απόρων, καθώς επίσης έχτισε και το σχολικό συγκρότημα των εκπαιδευτηρίων), καθώς και η «ελάφρυνση» των μικρών ελαιοκαλλιεργητών από την «εξάρτηση» τους από τα ιδιωτικά ελαιοτριβεία. Ξεκίνησε να λειτουργεί το 1911 και σταμάτησε οριστικά το 1967, λειτουργώντας για περίπου πενήντα πέντε χρόνια. Από το 2006 έχει μετατραπεί σε Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου (υπό την ευθύνη του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς).

Πηγές

– Ευρυδίκη Σιφναίου, «Λέσβος. Οικονομική και κοινωνική ιστορία (1840-1912)», Μυτιλήνη, Δήμος Μυτιλήνης, 1996.

– Βαρκαράκη Χρ. & Χτούρης Σ., «Πολιτισμικές πρακτικές, πολιτισμικά δίκτυα και κοινωνική διαφοροποίηση», στο: Χτούρης Σ. (επιμέλεια), Μουσικά σταυροδρόμια στο Αιγαίο. Λέσβος (19ος-20ός αιώνας), Εξάντας & Υπουργείο Αιγαίου, Αθήνα, 2000

 

https://www.protagon.gr/themata/magazine/ena-mouseio-gia-tin-aprosmena-goiteftiki-istoria-tis-elaiourgias-4558, Κική Τριανταφύλλη, 09/11/2015. Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 10/01/2023

https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Biomixanikis-Eleourgias/Istoriko.aspx, . Ημερομηνία τελευταίας επίσκεψης: 10/01/2023

– Παναγοπούλου Μαρία, Η Βιομηχανική Λέσβος του 19ου και 20ου αιώνα, ΕΜΠ 2011-2012

– Μαριλένα Βακαλοπούλου, ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ «ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ Η ΜΗΧΑΝΗ», στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2020_03_589).

– Α. Καραγιάννη, Ψηφιακή Χαρτογράφηση Βιομηχανικών Μνημείων της Λέσβου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Μεταπτυχιακή Διατριβή, Μυτιλήνη, 2006.

Χάρτης

Φωτογραφίες



 

Βίντεο 3D Αναπαράστασης