Στη Λεσβιακή ύπαιθρο οι εργασίες της ελαιοκαλλιέργειας και (κυρίως) της ελαιοσυλλογής ξεκινούσαν (περίπου) από το Νοέμβριο και διαρκούσαν (περίπου) έως και το Μάιο κάθε χρόνου. Πολύ γνωστά ελαιοπαραγωγικά κέντρα ήταν οι περιοχές της Γέρας, του Πλωμαρίου, της Αγιάσου, του Μανταμάδου, της Αγίας Παρασκευής, αλλά και γενικότερα όλη η κεντρική και βορειοανατολική Λέσβος.
Τα πρώτα ατμοκίνητα ελαιοτριβεία (“μηχανές”) χτίστηκαν περί τη δεκαετία του 1870, ενώ ο αριθμός τους αυξανόταν συνεχώς μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα. Η τεχνολογία της χρήσης του ατμού, στον τομέα αυτό, επέτρεπε την άλεση μεγάλης ποσότητας ελαιοκάρπου και την ταχύρρυθμη παραγωγή ελαιόλαδου πολύ καλής ποιότητας.
Τα περισσότερα ελαιοτριβεία προμηθεύονταν τα μηχανήματα τους είτε από την Αγγλία, είτε μέχρι το 1922, από το εργοστάσιο του Έλληνα Δ. Ισηγόνη, στη Σμύρνη. Στα ατμοκίνητα ελαιοτριβεία απασχολούνταν αρκετοί ειδικευμένοι εργάτες, όπως: μηχανικοί, μπασκιτζήδες, θερμαστές, ζυγιστές, πετράδες για το σύστημα των ελαιόμυλων, δέτες για τους σάκους, αχθοφόροι κ.α.
Το ατμοκίνητο «Ελαιοτριβείο Βρανά» (ελαιοτριβείο – ελαιουργείο – πυρηνελαιουργείο), το σημερινό «Ελαιοτριβείο – Μουσείο» της εταιρείας «Αρχιπέλαγος», κτίστηκε το 1887 από τον παππού (από την οικογένεια της μητέρας του Μαρίας), του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, τον Βρανά (γιο του) Νικολάου Χατζημιχαλάκη (αργότερα αντέστρεψε το ονοματεπώνυμό του σε «Νικόλαος Βρανάς»), στον Παπάδο της Γέρας Λέσβου. Διέκοψε τη λειτουργία του στις αρχές της δεκαετίας τού 1970 και ήταν ένα από τα πρώτα ατμοκίνητα ελαιοτριβεία της περιοχής αυτής. Το (σημερινό) «Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά» εγκαινιάστηκε το 2009, και είναι ένας πολύπλευρος χώρος πολιτισμού. Η οικογένειά του είχε μεγάλη κτηματική περιουσία και ασχολιόταν με την καλλιέργεια της ελιάς, επίσης στην οικογένεια «Βρανά», ανήκε και το αρχοντικό (έργο του φημισμένου αρχιτέκτονα Αργύρη Αδαλή), που στέγαζε παλιότερα τον (άλλοτε) Δήμο της Γέρας (στον κεντρικό δρόμο του Παπάδου).
Ήταν ένα σύνθετο κτιριακό συγκρότημα, που φιλοξενούσε ποικίλες λειτουργίες όπως: λεβητοστάσιο, μηχανοστάσιο, κτίριο παραγωγής ελαιόλαδου, αποθήκες ελαιόκαρπου («μπατές») και πυρήνας, αποθήκη ελαιόλαδου, γραφεία (διοίκησης και ιδιοκτήτη), καφενείο, κουρείο, περίπτερο, οικία του ιδιοκτήτη. Υπολογίζεται ότι συνολικά οι εργαζόμενοι στην παραγωγική διαδικασία, αλλά και στη διοίκηση του ελαιοτριβείου έφταναν περίπου τους είκοσι: πετράδες (μύλοι αλέσματος), εργάτες στα πιεστήρια, εργάτες στις αντλίες, στο μέτρημα του λαδιού, θερμαστής στο καζάνι, μηχανικός, αχθοφόροι, φύλακας, λογιστής, διευθυντής. Το μεροκάματο στο ελαιοτριβείο ήταν καλύτερο από το μεροκάματο των εργατών – «ραβδιστών» στην ελαιοσυλλογή.
